Nekrotizan enterokolit prematür bebeklerin %2 ilâ 5inde bağırsaklarda görülen iltihabî bir hastalıktır.
Kelime olarak Nekrotizan=doku ölümü ile giden, enterokolit=ince ve kalın barsağın ishal oluşturan iltihabı
Hastalık hafif ve belli bir bağırsak bölgesinde sınırlı olabileceği gibi şiddetli ve tüm bağırsakları etkileyen yaygın tutulum da olabilir. Hastalık bağırsağın bazı katmanlarından başlar tüm bağırsak katlarına kadar ilerleyip bağırsak nekrozuna (ölümüne) da neden olabilir. İlerleyen hastalıkta bağırsak delinmesi ve karın içine bağırsak içeriği (dışkı) dağılması da gelişebilir.
Nekrotizan enterokolitte bağırsak bulgularının hafiften şiddetliye doğru 3 evresi vardır. Nedeni belirsiz olmakla birlikte prematürite ve sindirim sitemi koruyucu mekanizmalarının yeterince gelişmiş olmaması anahtardır. Ancak enterokolitin birçok faktöre bağlı olduğu düşünülmektedir. Bağırsak mukozasının (iç kısımda bağırsakları saran hücre tabakası) kanlanmasında bozulma ile birlikte bağırsakların koruyucu bariyeri de bozulur. Bunun sonucunda bağırsakların içinde bulunan mikroorganizmalar hücrelerden ve bağırsak dokusundan içeri girerek bağırsaklarda iltihabi bir yanıt başlatır.
Anne sütü alan bebeklerin mama ile beslenen prematür bebeklere göre strese daha dayanıklı olduğu belirtilmektedir. Mama ile beslenen bebeklerde nekrotizan enterokolit 6 kat daha sık görülür. Yeni doğan yoğun bakım ünitesinde yatan bebeklerin %1-5'inde NEK gelişir.
Nekrotizan enterokolit bulguları nelerdir?
Bebeklerde karın şişliği, halsizlik, dışkı içinde görülebilen veya mikroskobik düzeyde kan bulunması, beslenememe ve mide içeriğinin birikmesi, vücut ısısında değişkenlik, ısının korunamaması, safralı kusma, solunum problemleri, nefes tutma (apne) ve kalp atımında azalma görülebilir.
Fizik incelemede bebekte karın şişliği, karın duvarında kızarıklık, karında ele gelen kitle, karın duvarında kalınlaşma-ödem, sarılık, halsizlik, karın muayenesinde hassasiyet görülür.
NEK saptanan bebekler nasıl izlenir?
NEK’in erken bulgularında beslenme kesilir ve bebek sık aralıklarla muayene edilir. Direkt karın grafileri ile etkilenen bağırsakların durumu, seviyesi yaygınlığı ve bulguların ilerleyip ilerlemediği kontrol edilir. Radyolojik bulgulardaki değişiklikler ve ilerlemeler cerrahi tedavi için karar verdiricidir.
Medikal (ilaç) tedavi
Bebeğin beslenmesi 10-14 gün arası kesilir. Mide bağırsak salgılarının birikmemesi ve vücut dışına alınabilmesi için ağız veya burundan mideye uzatılan ince bir sonda kullanılır. Bebeğe tüm mikroorganizmaları kapsayacak şekilde antibiyotik tedavisi başlanır. Solunum sıkıntısı ve akciğer problemi olan bebeklerde mekanik ventilatör kullanılır. Bu arada bebeğin beslenmesi için damar yolunda gerekli sıvılar başlanır, genel durumuna ve kan tablosundaki değişikliklere göre destek tedavileri başlanır.
Ne zaman ameliyat gerekir?
Çekilen röntgen filmlerinde bağırsak kanlanmasının tamamen bozulduğu ve bağırsağın delindiğini gösteren bulgular mutlak ameliyat nedenidir. Bunun dışında karın muayenesindeki bulguların (karın şişliği, kızarıklığı, ödemi) giderek kötüleştiği veya değişmediği durumlarda karın filmlerinde de bağırsakların kötüleştiğini gösteren bulgu varsa hasta ameliyat edilmelidir.
Tedavi sonrası NEK geçirmiş olan hastalarda beslenme yavaş ve sabırlı olarak başlanır. Bağırsaklarda hastalığa bağlı gelişen daralma olup olmadığını görmek için ilaçlı bağırsak filmini çekilmesi gereklidir. Ameliyat ile bağırsağın bir kısmı dışarı alınmış bebeklerde (ileostomi veya kolostomi) ameliyat ile bağırsağın içeri alınmasından önce bağırsakları durumunu değerlendirmek için kontrastlı bağırsak grafileri çekilir. Bağırsaklarda daralma yoksa ostomi içeri alınarak bağırsak devamlılığı sağlanır. Dışkı çıkışını takiben bebek ağızdan beslenmeye başlanır.
