Meckel divertikülü ince bağırsağın alt kısmında barsak duvarından dışarı doğru çıkan küçük bir çıkıntıdır. Anne karnında oluşan embriyonik dönemden kalan barsağa ait bir kalıntıdır. Yapısı kaynaklandığı ince barsak hücreleri olabildiği gibi normalde o bölgede bulunmaması gereken pankreas bezi veya asit salgılayan mide hücreleri de olabilir. Aslında Meckel divertikülü sindirim sisteminin en sık görülen doğumsal anomalisidir (toplumda %2 oranında görülür) ancak insanların çoğu hayatları boyunca hiçbir problem yaşamazlar ve Meckel divertikülü (MD) hiç bulgu vermeyebilir. Bazı hastalarda MD’den salgılanan asit nedeniyle çevre ince bağırsakta ülserler ve kanama gelişir. Ülserden kanama dışında delinme ve barsak içeriğinin karın içine akması görülebilir. Bu durumda yaygın karın inflamasyonu (peritonit) gelişir. MD barsak tıkanıklığına da yol açabilir. Bunu çeşitli mekanizmalarla yapabilir bulunduğu yerden itibaren barsaklar içe dönerek barsağın kendi içine girmesine (invaginasyon) neden olabilir. MD’den karın duvarına, başka bir barsak kısmına uzanan bantlar bağırsağa bası yaparak tıkanıklığa neden olur veya bağırsaktan uzanan bantlar çevresinde barsak kendi etrafında dönerek dışkının ilerlemesine engel olur. Bu kısmı bağırsak volvulusuna neden olur. Bağırsak kanlanması bozulduğu için bir kısmının kaybına (bağırsak ölümüne) neden olur.
Ciddi barsak kanaması olursa kansızlığa neden olur, barsak tıkanıklığı enfeksiyon gelişmesine ve septik şoka (kanda iltihaplanma) kadar giden ciddi bir duruma neden olabilir.
Meckel divertikülü kimlerde sık görülür?
MD bağlı istenmeyen durumlar her yaşta ortaya çıkabilir. MD olan kişilerin %4-6'sında MD’ne bağlı istenmeyen durumlar ortaya çıkabilir. Riskler yaş büyüdükçe azalır. Sorunlar bebeklerde ve küçük çocuklarda daha sık görülür. Hastaların %50'si 2 yaşın altındadır. Diğer doğumsal anomalilerle birlikte daha sık görülür (bunların arasında yemek borusunun kapalı olması (özofagus atrezisi), makatın kapalı olması (anal atrezi), omfalosel ve Crohn hastalığı vardır.
Meckel Divertikülü’nün bulguları nelerdir?
Küçük çocuklarda en sık bulgu makattan taze ve çok miktarda kanamadır. Bazen koyu renkli kanama da görülebilir.
Tıkanıklık ve iltihap ile ilgili diğer bulgular her yaşta görülebilir. Aralıklı karın ağrısı kusma ve gayta yapamama bigi bulgular ortaya çıkar.
Tanı nasıl konur?
Rektal kanama için çeşitli tetkiklerin yapılması gerekir. Kan tetkikleri kansızlık veya enfeksiyon bulgularının gösterir. Makattan kanamanın birçok nedeni olduğu için görüntüleme yöntemleri ile bu nedenler araştırılır. Karın ultrasonografisi karın içinde kanama veya tıkanıklığa neden olabilecek anomali ve hastalık saptamak için yapılır. Meckel sintigrafisinde damardan verilen radyoizotop madde mide hücrelerini seçtiği için kanama odağı olabilecek ve normal yerleşimi dışındaki asit salgılayan yapılar belirlenir. Rektosigmoidoskopi ile makattan ışıklı bükülebilir ince tüp şeklinde bir kamera sistemi ile kalın barsaklarda kanama veya tıkanıklık yapan bir hastalık araştırılır.
Tedavi nasıl yapılır?
Bulgu veren Meckel divertikülünün tedavisi cerrahi rezeksiyondur (MD’nin çıkarılması). Açık veya laparoskopik cerrahi yapılabilir. Tüm ameliyatlarda görülebileceği gibi yara yerinde kızarıklık şişlik alıntı yara yeri enfeksiyonu görülebilir.
Ameliyat sonrası barsaklar çalıştığında ağızdan beslenme başlanır. Ameliyat öncesi ve sonrasında beslenme başlanana kadar damar yoluyla destek sıvı tedavisi ve antibiyotiklerle ağrı kesici ilaçlar verilir.
Genellikle ameliyat sonrası sorunsuzdur, ancak karın ağrısı bulantı kusma karın şişliği veya gaz çıkaramam dışkılayamama gibi bir durumda tekrar doktora başvurulması gerekir.
