Santral venöz kateter yerleştirilmesi
Santral damar yolu nedir?
Santral yol uzun süre kullanılması için vene yerleştirilen bir kateterdir (ince bir tüp).Çoğunlukla boyundan yerleştirilir, kasık veya göğüs de kullanılabilir. Uzun kullanım gerekiyorsa genellikle ciltaltından bir tünel oluşturulur. Bazı kateterlerin daha uzun kalması için cilt altında yerleştiği bölgede sabit durmasını sağlayacak bir parça vardır. En sık kullanılan kateterler port kateteri ve Broviac (Hickman) kateterlerdir. Kateter tipi kullanım amacı, süresi, hastanın boyutları ve kullanım sıklığı gibi faktörlere göre doktor tarafından seçilir.
Port kateteri bir rezervuar bölüm ile kateter bölümünden oluşur. Bu kateter cerrahi olarak göğüste cilt altına yerleştirilir, kateter bu rezervuardan cilt altına oradan da boyundaki damara cerrahi olarak yerleştirilir. Kateter bu damardan kalbe giren ana toplardamara uzanır. Bu yerleşimde ven en büyük boyutuna ulaştığı için verilen damardan beslenme solüsyonları veya ilaçlar damara zarar vermezler. Verilen sıvıların vücuda en hızlı şekilde dağılımı yapılır. Port yerleştirildikten sonra cilt kapalı olduğu için yara iyileşmesi sonrası banyo yapmasına veya denize girmesine izin verilir.
Porta ulaşım bir iğne yardımı ile olur, iğne ciltten geçerek portun haznesine ulaşır. Portun içindeki kanın pıhtılaşmaması için port haznesine kan pıhtılaşmasını önleyen heparin ilacı verilir.
Broviac veya Hickman kateterinin iç kısmı port kateteri ile aynıdır. Kateter santral damar içine yerleştirilir, vücudun en büyük toplardamarı içine kadar ilerletilir. Daha sonra cilt altından hazırlanan bir tünel içinden geçirilerek göğüs duvarından çıkarılır. Bu şekilde bakterilerin damar yolunda enfeksiyon yapma riski azaltılır. Cilt altında bulunan keçe üzerine cilt altı kılıfı oluşarak kateterin çıkmasını veya yer değiştirmesini zorlaştırır. Bu keçe aynı zamanda bakteri geçişini de engeller. Hergün kateterin içine sıvı verilerek yıkanması gereklidir. Pıhtılaşmayı engellemek için heparin damar yoluna verilir. Kateterin bir kısmı dışarıda olduğu için yüzmeye izin verilmez.
Ne için kullanılır?
Tünelli kateterler tedavi için uzun süreli venöz damar yolu gerektiği zaman kullanılır (2 haftadan birkaç aya kadar). Hastaların uzun sürecek kemoterapi, santral venöz beslenme veya sıvı gereksinimleri kateter aracılığı ile daha konforlu olarak verilir.
Kateter takma işlemi ameliyathanede genel anestezi altında ve steril şartlarda yapılır. Kateterin uygun damarda ve mesafede olup olmadığı röntgen ile görüntülenerek saptanır. Hastamız anestezi etkisinden çıkıp tamamen uyandıktan sonra servise çıkarılır, hemen planlanan başka bir tedavisi varsa tedaviye başlanır.
Kateter pansumanının uygun şartlarda yapılması eğitimle ailelere öğretilebileceği gibi yakın sağlık kurumlarında da yapılabilir. Çocuğunuz hastanede yatıyorsa pansumanlar hastanede yapılır. Kateterin ciltten çıktığı yerde ve kateterin damara yerleştirildiği yerde iki ayrı kesi yeri vardır. Kateterin giriş yerindeki bandaj 1 hafta içinde alınır Kateterin ciltten çıkış pansumanı yenilendikten sonra her zaman kapalı kalır.
