Özofagus atrezisi trakeaözofageal fistülün 5 ayrı kombinasyonu vardır. En sık tipinde (%85) özofagus atrezisi ile birlikte alt özofagusun trakea ile bağlantısı vardır. Ancak üst kör poşla veya hem üst hem de alt poşla trakea bağlantısı olan tipleri de görülmektedir. Özofagusun trakea ile bir noktada bağlantısı olup özofagusun kesintiye uğramadan mideye kadar devam ettiği tipi de nadir görülür. Bir başka tipte ise trakea ile yemek borusu arasında hiçbir bağlantı yoktur, alt ve üst poşlar birbirinden uzaktır.
Trakeaözofageal fistülden mide sıvısının ve ya özofagus atrezisi nedeniyle tükrüğün trakeaya ve akciğerlere geçmesi nedeniyle aspirasyon pnömonisi gibi solunum problemleri ortaya çıkabilir.
Özofagus atrezisinin ilk bulguları doğumdan hemen sonra görülebilir:
- Bebeğin ağzında köpüklü beyaz baloncuklar
- Beslenme sırasında öksürük ve boğulma
- Beslenme sırasında morarma
- Solunum güçlüğü
- Karında şişlik
- Burundan mideye uzatılan tüpün ilerlememesi
Nasıl tedavi edilir? Hastanede ne olacak?
Yemek borusunda anormallik olan bebeklerin diğer doğumsal kusurları da birlikte olabilir; kalp, böbrekler, anüs (makat) ve omurgaların değerlendirilmesi gerekir. 3. trimesterde (hamileliğin son dönemi) polihidramnioz (sıvıda artış) gözlenir. Fizik muayene ile anomalilerin saptanması ve buna yönelik ileri tetkiklerin istenmesi gerekir. Burundan ilerletilen sondanın mideye ulaşmaması tanıyı şiddetle düşündürür. Ağızdan ilerletilen sonda ile çekilen röntgen yemek borusunun hangi seviyede tıkandığını gösterir. Bağırsaklarda gaz görülmemesi durumunda fistülsüz özofagus atrezisi tanısı konur. Bu durumda yemek borusunun iki ucu arasındaki açıklık çok fazla olacağından aşamalı ameliyatlar gerekebilir. Ekokardiografi ve böbrek ultrasonografisi yapılması gereklidir. Omurların röntgeni veya ultrasonografi ile anomali saptanabilir.
Bebek yoğun bakım ünitesine alınır ve bundan sonraki bakımı ve tedavisi yenidoğan yoğun bakım ünitesinde devam eder. Ameliyata kadar bebeğin ağız içi aspirasyonu sık sık yapılarak tükürük birikmesi ve akciğerlere tükürüğün kaçması ve bebeğin boğulması engellenir.
Ameliyat anomalinin tipine göre değişir, ameliyat sırasındaki bulgulara göre kesin karar verilir. Trakeaözofageal fistül varsa öncelikle fistülün tamiri ve akciğerlerin korunması gereklidir. Yemek borusunun 2 ucu arasındaki mesafe fazla değilse onarım yapılır. Mesafe fazla ise diğer ameliyat seçenekleri hakkında aile bilgilendirilir.
Ameliyat sonrası, bebeğin burnundan mideye uzanan küçük bir sonda ve göğüs boşluğunda sıvı birikmesini engelleyecek bir göğüs tüpü yerleştirilir. 1 hafta sonda yemek borusunun iyileşip iyileşmediğini görmek için kontrastlı bir röntgen çekilir. Onarım yeri iyileşmişse göğüs tüpü çekilerek ağızdan beslenme başlanır. Bazı hastalarda iyileşme daha uzun zaman alır ve röntgende kontrast maddenin dışarı kaçtığı gözlenir, bu durumda tam iyileşme olana kadar göğüs tüpü çıkarılmaz.
Bebek ağızdan tam beslenen kadar damardan sıvı ve destek tedavisi devam eder, durumu uygun olan bebeklerde mideye uzatılan tüp ile bebek beslenmeye başlanır. Aşamalı ameliyat gerekiyorsa öncelikle mideye gastrostomi (beslenme amaçlı mide tüpü) yerleştirilerek bebek bu tüpten beslenmeye başlar.
Ameliyattan sonra ne olabilir?
Bebek ağızdan beslenmeye başladıktan sonra tam ağızdan beslenmeye geçilene ve kilo alana kadar hastanede kalır. Bebeklerde nefes borusunun tam gelişmemesi nedeniyle (trakeomalazi) solunum problemleri görülebilir. Yemek borusu problemleri nedeniyle gastroözöfageal reflü, yemek borusunun hareket bozukluğu (özofagus hareket bozukluğu ya da dismotilitesi), yemek borusunda darlık (ameliyatla birleştirilen kısımda), tekrarlayan trakeaözofageal fistül, yutma güçlüğü olabilir. Ses tellerinde felç (ses tellerine giden sinirin özofagusun çok yakınından geçmesi nedeniyle zarar görmesi durumunda) gibi durumlar ameliyat sonrası görülebilir. Her durumda soruna yönelik tıbbi veya cerrahi tedavi planı yapmak gereklidir.
